Günümüzde her yaştan insanda görülen konsantrasyon sorunları hayatın koşuşturması içinde iş, okul gibi gündelik performans gerektiren alanlarda karşımıza çıkabilmektedir. Kişiler belli bir süre boyunca dikkatlerini yoğunlaştıramama durumuyla karşılaşabilirler, bu durum da beyin ve davranışlar arasındaki etkileşimden kaynaklanabilir. Kişinin yaşam kalitesini oldukça düşüren bu durum çok yaygındır. Endişelenmeye gerek yok!
Odaklanma sorunu nedir?
Odaklanma kavramı; bir iş için kişinin iç ve dış uyaranlardan etkilenmeden o işi tamamlayabilmesi olarak ifade edilebilir. Ancak günümüzde teknoloji başta olmak üzere dış uyaranlar hem yetişkinleri hem de çocukları odaklanma sürecinde ciddi tetikleyiciler haline gelmektedir. Odaklanma sorunu ise; herhangi bir iş ile ilgilenirken iç ya da dış uyaranlardan etkilenip belirli bir süre boyunca kişinin dikkatini o işe verememesi halidir. Odaklanma sorunu yaşayan kişiler konsantre olması gereken işten zihinsel olarak uzaklaşması, konsantrasyonunun yitirilmesi ve tekrar kolayca kanalize olamaması durumlarıyla karşılaşabilirler.
Odaklanma sorunu hem yetişkinlerde hem de çocuklarda ortaya çıkan bir problemdir. Odaklanma sorunu genel olarak çocuklukta başlayan ancak ilerleyen yaşlarda da etkisini sürdüren bir sorundur. Odaklanma sorununun altında, nörolojik veya psikolojik sebepler yatıyor olabilir. Bu sebepler kimi zaman tıbbi müdahale gerektirse de kimi zaman kişinin kendi kendine baş edebileceği şeyler de olabilmektedir.
Odaklanma sorunu belirtileri
Odaklanma sorunu farklı şekillerde ve farklı durumlarda gözlemlenebilse de sık karşılaşılan belirtiler vardır. Bu belirtilerden birkaçına veya çoğuna sahipseniz profesyonel bir destek almalısınız. Ayrıca bu belirtiler odaklanma sorunu olmasının yanı sıra ‘beyin sisi’ olarak da karşılaşılabilir.
- Huzursuzluk hissine kapılma ve odak yoksunluğu yaşamak.
- Dikkat dağınıklığı ve yoğun ilgisizlik yaşamak.
- Gündelik görevleri yerine getirmede zorluk çekmek.
- Konsantrasyonu toparlamada zihinsel ve fiziksel enerjiden yoksun olma hali.
- Karmaşık görevleri yerine getirmede zorlanma ve hatta karmaşık görevleri yerine getirememek.
- Net düşünmede zorlanma ve kısa süre önce meydana gelen olayları hatırlamada güçlük çekmek.
- Bir şeyleri sıkça kaybetmek ve nereye koyduğunu hatırlamada güçlük yaşamak.
- Dikkat hataları yapmak, kaygı ve stres hissetmek.
- Zamanı yönetmede zorluk çekmek ve organizasyon problemleri yaşamak.
Odaklanma sorunu neden olur?
Odaklanma sorununu tetikleyen birçok etken vardır. Uyku problemleri, çevresel uyarıcılar (gürültü, kalabalık), dijital uyarıcılar ve teknoloji, hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız beslenme, hormonal dengesizlikler, vitamin eksikliği, üzüntü, gerginlik ve huzursuzluk gibi duygusal faktörler, kaygı ve stres odaklanma sorununa zemin hazırlar. Bazı sağlık sorunları da konsantrasyon eksikliğinde rol oynayabilir. Epilepsi, Insomnia (Uyku bozukluğu), DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), Alkol kullanım bozukluğu, Majör depresif bozukluk, Bipolar bozukluk, Depresyon, Yaygın anksiyete bozukluğu, Travma sonrası stres bozukluğu, Cushing sendromu (Kortizol hormonunun vücutta zaman içerisinde çok fazla birikmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.), Şizofreni, bunama, MS (Multipl Skleroz), Kronik yorgunluk sendromu ve sarsıntı odaklanma sorununun sebebi olabilir.
Odaklanma sorunu farklı olumsuz etkilere neden olabilir. Bu etkiler; dikkatsizlik ve hatalar, ilişkilerde sorunlar, zaman yönetimi sorunları, üretkenlikte azalma, endişe ve stres, sağlık sorunları ve özgüven kaybı şeklindedir.
Odaklanma sorunu ile baş etme önerileri ve tedavisi
Kişi yaşam kalitesini yükseltmek için ve odaklanma sorunuyla mücadele edebilmek için çeşitli yöntemler kullanabilir. İlk başta bilinmesi gereken şey dikkatin kaybolduğu anı kişinin fark etmesi önemlidir. Bunun yanı sıra düzenli uyku ve beslenme, teknoloji kullanımına sınır getirmek, düzenli egzersizler yapmak, planlı olmak, listeler hazırlamak, beynini aktif tutacak aktivitelere yönelmek, ortamda dikkatini kötü etkileyen her ne varsa onu ortadan kaldırma ve bazen ara vermenin verimliliği gerçekten artırdığını bilmek odaklanma sorunu için etkili olacak yöntemlerdir.
Odaklanma sorununda psikoterapi ise, duygusal ve zihinsel sağlığı iyileştirmek için kullanılan bir terapi türüdür ve psikoterapi, çeşitli terapi tekniklerini kullanarak bireylerin duygusal ve zihinsel sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olur. Kognitif davranışçı terapi, bilişsel terapi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) için özel terapiler gibi çeşitli terapi yöntemleri, odaklanma sorunu yaşayanlara bu sorunu aşmalarında yardımcı olabilir. Odaklanma sorununa yol açan şey DEHB gibi bir problemse, ya da diğer bazı psikiyatrik bozukluklardansa uyanıklık ve dikkat ilaçları açısından değerlendirilmek üzere psikiyatriste başvurulabilir.